معرفی انواع زعفران، تشخیص اصل آن و نواحی کشت

پیش از معرفی انواع زعفران، خوب است بدانید که زعفران گیاهی بسیار ارزشمند و کمیاب از تیرۀ زنبقیان است که مراحل کشت و فرآوری سخت و دشواری دارد؛ و پس از طی مراحلی، تبدیل به ادویه‌ای می‌شود که به آن طلای سرخ گفته می‌شود.

این گیاه را می‌توان گل سرسبد همۀ گیاهانی دانست که در تهیه و تزئین انواع غذاها مورد استفاده قرار می‌گیرد.

در این راهنما شما را با رتبه بندی، انواع و مناطق کشت زعفران آشنا می‌کنیم.

معرفی انواع زعفران

رتبه بندی زعفران

بسته به عواملی که در ادامۀ مطلب به آن خواهیم پرداخت، زعفران درجه بندی می‌شود. رتبه بندی زعفران به صورت زیر انجام می‌شود:

زعفران ممتاز صادراتی

زعفران ممتاز

زعفران معمولی

زعفران بی‌کیفیت

زعفران تقلبی

کیفیت زعفران

عوامل زیادی در تعیین کیفیت زعفران نقش دارند، از آن جمله:

خلوص زعفران

قدرت رنگ دهی زعفران

عطر زعفران

محل کشت و نوع آبیاری

نحوۀ خشک کردن و فراوری زعفران

معرفی انواع زعفران

در یک دسته بندی، زعفران به انواع زعفران نگین، زعفران سرگل، زعفران پوشال، زعفران دختر پیچ و خامه زعفران تقسیم شده است.

ما به طور خلاصه درباره 3 نوعی از زعفران که رایج‌ترین انواع زعفران می‌باشد توضیحاتی ارائه می‌کنیم.

1. زعفران نگین

برای معرفی انواع زعفران از زعفران نگین شروع می‌کنیم. از زعفران نگین به عنوان باکیفیت‌ترین و گران‌ترین نوع زعفران نام برده می‌شود؛ که البته خود دارای زیرشاخه‌های نگین، شبه نگین، نگین سوپر، نگین پِرِسی و نگین درجه یک می‌باشد.

این نوع از زعفران، رنگ دهی بالایی دارد و به همین جهت، از آن به عنوان بهترین نوع زعفران یاد می‌شود.

از آنجائی که مراحل به عمل آوری و فرآوری زعفران نگین بسیار هزینه‌بر است، بنابراین در داخل ایران عرضه نشده و بیشتر برای صادرات به کشورهای عربی و آسیایی از آن استفاده می‌شود.

2. زعفران سرگل (سرگل زعفران)

این نوع از زعفران، در بازار داخلی بیشتر شناخته شده است و چیزی که عموم مردم به عنوان زعفران مرغوب می‌شناسند همین نوع از زعفران است.

در اصطلاح بازاری به این نوع از زعفران، زعفران ممتاز، زعفران سر قلم و زعفران سر ریشه نیز اطلاق می‌شود.

در این نوع از زعفران فقط از کلاله سرخ‌رنگ استفاده می‌شود و قسمت خامۀ آن کاملاً حذف می‌شود؛ به همین دلیل قدرت رنگ‌دهی این زعفران از سایر انواع آن بیشتر است.

این از امتیازات این زعفران سرگل است. بر اساس تحقیقات به عمل آمده مواد ارزشمند زعفران در کلالۀ قرمز رنگ آن می‌باشد.

محل کشت و فرآوری این زعفران، شهر قائنات است.

ویژگی‌های زعفران سرگل

ویژگی‌های زعفران سرگل عبارت‌اند از:

کلاله‌های آن کاملاً از هم جداست

کلاله کاملاً قرمز بوده و هیچ گونه سفیدی ندارد

خوش شکل و خوش رنگ است

رشته‌های کلاله ضخیم است

لازم به توضیح است که کلاله بخش قرمز رنگ رشته زعفران و خامه بخش سفیدرنگ آن است.

3. زعفران پوشال

در ادامه معرفی انواع زعفران با زعفران پوشال آشنا می‌شویم. علت نام گذاری این نوع از زعفران به پوشال در تفاوت نحوه چیدن آن است.

هنگام چیدن زعفران پوشال، خامۀ زعفران از زیر گل جدا می‌شود به صورتی که بخشی از خامه، به همراه کلاله باقی می‌ماند و در انتهای کلالۀ سه شاخه مقداری زردی یا سفیدی به چشم می‌خورد که شکل پوشال مانندی به آن می‌دهد.

یکی از مزایای متصل بودن خامه به کلاله این است که کسانی که این نوع زعفران را خریداری می‌کنند خیالشان راحت است که زعفران اصل خریداری نموده‌اند و احتمال تقلبی بودن آن اندک است.

زعفران پوشال

البته برای زعفران بر مبنای بخشی از گل زعفران که در محصول نهایی قرار گرفته دسته‌بندی‌های گوناگون دیگری نیز عنوان می‌شود.

معرفی انواع زعفران اصل و زعفران تقلبی

تشخیص زعفران اصل از تقلبی در آزمایشگاه به راحتی قابل انجام است؛ اما تشخیص آن برای مصرف کننده به این سادگی نیست.

از آنجایی که زعفران قیمت بالایی دارد، عده‌ای سودجو به روش‌های مختلفی برای عرضه انواع تقلبی زعفران به عنوان زعفران اصل متوسل می‌شوند.

پس از معرفی انواع زعفران خوب است که روش‌های تقلب در زعفران آشنا شویم.

افراد سودجو روش‌های مختلفی را برای تبدیل زعفران اصل به تقلبی به کار می‌گیرند. روش عمده آنها سنگین کردن زعفران از طریق افزودن چیزهایی همچون نمک، شکر و دیگر پودرها به زعفران اصل و یا آغشته کردن آن با چربی و عسل است. به این نوع تقلب، غش در معامله می‌گویند.

البته نوع دیگر تقلب این است که اصلاً چیز دیگری را به عنوان زعفران به مشتری بفروشند. در بیشتر اوقات خریدار متوجه تقلبی بودن این نوع زعفران است.

علت رواج این نوع زعفران این است که زعفران قیمت بالایی دارد و عموم مردم توانایی خرید آن را ندارند. بنابراین مجبورند که از پودرهایی که به اسم پودر زعفران فروخته می‌شود استفاده نمایند.

علاوه بر افراد کم بضاعت معمولاً رستوران‌ها و مراکز دیگر تهیه و عرضه غذا از این نوع پودرها استفاده می‌کنند.

روش تشخیص زعفران اصل از زعفران تقلبی

دانستن روش تشخیص زعفران اصل از زعفران تقلبی به شما برای داشتن یک خرید خوب کمک شایانی می‌کند. در ادامه شما را با برخی از روش‌های تشخیص زعفران اصل از زعفران تقلبی آشنا می‌کنیم.

• شکل ظاهری: زعفران خالص ظاهری شبیه میخک دارد. به گونه‌ای که پایین گیاه میله‌ای و انتهای آن دندانه‌دار پهن و قیچی شکل است.

با نگاه کردن به سرشاخه‌ها زعفران نیز می‌توان تشخیص داد که زعفران اصل است یا تقلبی، زیرا که قسمت بالایی زعفران باید شیپور مانند باشد.

• رنگ: رنگ زعفران باید قرمز تند باشد (روشن نباشد) و شکل کلاله‌های آن نیز نباید براق باشد. در زعفران‌های بسته‌بندی‌شده و یا فله‌ای موجود در بازار رنگ رشته‌ها نباید خیلی براق باشند.

به علاوه، رنگ تقلبی در زعفران دارای قدرت رنگ دهی پایین به همراه پخش سریع رنگ است.

• برای مطمئن شدن از اینکه چیزی همانند روغن به زعفران آغشته نشده باشد، بهترین راه این است که یک رشته از زعفران را بین انگشتان دست و یا میان کاغذ تا شده له کنید.

اگر اثر چربی یا چیزی مشابه آن بین انگشتانتان یا لای کاغذ باقی ماند، نشانۀ این است که چیزی به آن مالیده و یا اسپری شده است.

• بو: بو کردن زعفران یکی دیگر از روش‌های تشخیص زعفران اصل از تقلبی است. بوی زعفران کمی تند ولی مطبوع است.

علاوه بر این، برای تشخیص زعفران اصل از زعفران تقلبی خوب است بدانید که زعفران در بنزین حل نمی‌شود. زعفران اصل در داخل آب داغ رنگ مایل به قرمز مایل به نارنجی ایجاد می‌کند و این رنگ ثابت و ماندگار است.

و همچنین زعفران اصل در تماس با آب چند دقیقه طول می‌کشد تا رنگ خو را آزاد کند اما زعفران تقلبی فوراً رنگ خود را از دست می‌دهد.

نواحی کشت زعفران

بعد از معرفی انواع زعفران و شناخت زعفران اصل، شما را با نواحی کشت زعفران در ایران و سایر نقاط جهان آشنا می‌کنیم.

نواحی کشت زعفران در ایران

ایران مقام اول تولید زعفران در جهان را دارد و بر اساس آمارها 94% تولید زعفران دنیا متعلق به ایران است؛ و تقریباً تمام تولید زعفران ایران متعلق به استان‌های خراسان می‌باشد.

البته به تازگی در استان‌های کرمان، لرستان و فارس نیز کشت می‌شود.

از میان شهرهای تولیدکننده زعفران، شهرهای گناباد، قائن و تربت‌حیدریه دارای شهرت بیشتری می‌باشند

نواحی کشت زعفران در سایر نقاط جهان

زعفران در برخی از کشورهای جهان نیز کشت می‌شود. البته مطالبی در خصوص خرید عمده زعفران ایران و معرفی به نام این کشورها نیز مطرح است.

اسپانیا رتبه دوم در کشت زعفران را دارد. افغانستان رتبۀ سوم تولید زعفران در جهان را داراست. ایتالیا، مغرب، یونان و هندوستان نیز دیگر تولید کنندگان زعفران در جهان می‌باشند.

همچنین در چاشلند بخوانید: