ادویه زنیان؛ مواد، ترکیبات و طرز تهیه در خانه به همراه خواص
امروزه بازار استفاده از گیاهان دارویی و طب سنتی به شدت رونق گرفته و بسیاری از افراد برای درمان بیماری های خود به سمت مصرف داروهای گیاهی می روند. زنیان یکی از گیاهان دارویی است که به اسم هایی چون انیسون بری، کمون حبشی، اجوان، اسپری کای و نانخواه معروف است.
زنیان به شکل های مختلفی کاربرد داشته و مصرف می شود؛ همچنین عرق زنیان برای درمان بیماری های مختلف کاربرد دارد. در این مقاله به طور مفصل در مورد زنیان و مواد مغذی آن و نحوه مصرف و تهیه ادویه زنیان و همچنین خواص و فواید عرق زنیان می پردازیم.
زنیان چیست ؟
زنیان چیست ؟
در حقیقت زنیان یک گیاه علفی خودرو به ارتفاع 30 تا 90 سانتی متری است که در نواحی شرقی هند، ایران و مصر رشد می کند. محل رشد زنیان در ایران، استان های تبریز، اصفهان، خراسان، کرمان، خوزستان و بلوچستان است. از لحاظ ظاهری گیاه زنیان دارای برگ هایی با بریدگی های نازک شبیه پر، ظریف و گل هایی به رنگ سفید و مجتمع به صورت چتر مرکب می باشد.
وجود مقدار زیادی تیمول در میوه زنیان باعث افزایش خاصیی آنتی اکسیدانی این گیاه شده است. میوه زنیان از نظر طعم، تند و تیز است و عطر و بویی قوی و شبیه آویشن دارد. از لحاظ شکل ظاهری بیضی، دندانه دار و به رنگ قهوه ای مایل به زرد بوده که روی آن خط طولی نخی مانند به رنگ روشن تر و دو تار نازک تک سلولی دیده می شود.
مواد و ترکیبات ادویه زنیان
مواد و ترکیبات ادویه زنیان
زنیان به عنوان یک گیاه معطر علاوه بر مصارف دارویی می تواند به عنوان ادویه نیز در طبخ انواع غذا استفاده شود. افزودن ادویه زنیان به خوراکی هایی چون نان، لوبیا، عدس، اسنک، بیسکوییت، سوپ، سس می تواند سبب افزایش طعم و مزه غذا شود.
زمان اضافه کردن ادویه زنیان به غذا در مرحله آخر پخت است و می تواند برای مدت طولانی طعم خود را در غذا نگه دارد. ترکیبات روغنی اصلی موجود در گیاه یا تیمول ها باعث ایجاد این طعم و عطر در زنیان می شوند.
برای تهیه ادویه زنیان می توان به دلخواه آن را با سایر گیاهان دارویی معطر از جمله آویشن ترکیب کرد و برای طعم دار کردن غذا از آن استفاده کرد. همچنین ترکیبات ادویه زنیان می تواند شامل دانه های سیاه دانه، دانه های زنیان، دارچین و دانه های رازیانه باشد.
طرز تهیه ادویه زنیان در منزل
طرز تهیه ادویه زنیان در منزل
برای تهیه ادویه زنیان باید هر یک از این مواد را به نسبت برابر با یکدیگر ترکیب کرده و پودر کنید. چنانچه مواد لازم به خوبی خشک نشده است می توانید دانه های خیس را جداگانه تفت دهید تا آب آن ها از بین برود. بعد از درست کردن ادویه زنیان باید آن را در ظرفی دربسته بریزید.
برای طعم دار کردن اسنک، ترشی، سس و سوپ نیز می توان دانه زنیان را در روغن سرخ و یا برشته کنید. بعد از تهیه ادویه زنیان باید آن را در محیطی تاریک و خشک و خنک و در ظروف درب بسته نگهداری کنید.
مواد مغذی موجود در زنیان
مواد مغذی موجود در زنیان
زنیان حاوی مواد مغذی چون تیامین، کلسیم، پتاسیم، نیاسین، سدیم و فسفر، آهن، اسیدهای چرب و فیبر است. مقدار هر یک از این مواد به شرح زیر می باشد:
Ø فیبر (12 %)
Ø کربوهیدرات (37 %)
Ø رطوبت (9 %)
Ø پروتئین 15%
Ø چربی (18 درصد)
Ø ماده معدنی، فلاون، و مواد معدنی (7 %)
خواص دارویی گیاه و ادویه زنیان
خواص دارویی گیاه و ادویه زنیان
خواص دارویی گیاه زنیان بسیار فراوان است از آن جمله می توان به پایین آورنده فشار خون، درمان بیماری های معده، ، ضد نفخ، ضد آسم، و مسهل اشاره کرد. همچنین خاصیت ضد میکروبی زنیان شامل سالمونلا تیفوزا، میکروسپوریوم و اشرشیاکلی می شود. در ادامه به توضیح سه خاصیت کلی دارویی این گیاه در درمان بیماری های گوارشی، تنفسی و تقویت سیستم ایمنی بدن می پردازیم.
1. تقویت سیستم ایمنی بدن با زنیان
در دانه های گیاه زنیان روغنی وجود دارد که خاصیت ضد آنتی اکسیدانی و ضد ویروسی قوی داشته و می تواند برای تقویت سیستم ایمنی بدن کمک کننده باشد. مصرف زنیان در پیشگیری از دیابت، سرطان، بیماریهای قلبی عروقی و بیماری خود ایمنی بسیار مفید است؛ زیرا وجود آنتی اکسیدان هایی چون ترپینن و پینن در قسمت هایی از بدن باعث کاهش سطح استرس اکسیداتیو شده و از مانع التهاب و جهش سلولهای سالم می شوند.
2.بهبود سیستم گوارش با ادویه زنیان
گیاه زنیان دارای طبعی گرم است و خواص ضد تهوع، ضد نفخ و ضد اسهال دارد؛ بنابراین می تواند به بهبود افراد سرد مزاجی که دچار مشکلات گوارشی هستند کمک کند. در زمان مصرف زنیان باید دقت کرد مه مصرف بیش از حد این گیاه می تواند اسیدتیه دستگاه گوارش را افزایش دهد و منجر به اسهال، تهوع، استفراغ و زخم معده در بیمار شود.
3.بهبود اختلالات تنفسی با گیاه زنیان
تیمول های فراوان در میوه زنیان همانند آویشن باعث ایجاد خاصیت ضد التهابی و ضد باکتریایی قوی این گیاه شده است؛ به طوری که از زنیان می توان برای درمان عفونتهای تنفسی و گلو درد استفاده کرد. زنیان به دلیل قابلیت از بین بردن ترشحات خلطی و جلوگیری از گرفتگی بینی می تواند خطر ابتلا به بیماری های دستگاه تنفسی مانند سرماخوردگی، آنفلوآنزا و برونشیت را کاهش دهد.
میزان و طریقه مصرف زنیان برای لاغری
میزان و طریقه مصرف زنیان برای لاغری
یکی از کاربردهای مهم زنیان برای کاهش وزن و لاغری است که می تواند به شکل های مختلفی مورد استفاده قرار گیرد. خاصیت تحریک کنندگی اشتها و ترکیبات ملین زنیان سبب سرعت بخشیدن به حرکت روده شده و در نتیجه به دلیل طبع گرم آن می تواند برای هضم غذا بسیار مفید باشد.
مصرف زنیان در تقویت معده و درمان سوء هاضمه ناشی از ضعف معده نقش مهمی داشته و سبب جذب بهتر مواد غذایی شده و مانع از جمع شدن چربی در بدن می شود و از چاقی جلوگیری می کند. دقت کنید که مصرف بیش از حد و منظم زنیان نتیجه معکوس دارد و سبب چاقی می شود.
زنیان برای لاغری به صورت عرق زنیان، پودر زنیان، دمنوش، عصاره خشک و عصاره مایع یا تنتور قابل مصرف است؛ در ادامه میزان و نحوه مصرف زنیان را بیان می کنیم.
1.عرق زنیان : برای هضم بهتر غذا و جلوگیری از ترشی و نفخ معده می توان نصف استکان عرق زنیان را با نصف استکان آب ترکیب نمود و بعد از هر وعده غذایی ظهر و شب استفاده کرد.
2.پودر زنیان : مصرف روزانه مقدار 3 تا 4 گرم پودر زنیان به همراه غذا می تواند برای کاهش وزن موثر و سایر بیمارهای دستگاه گوارش مؤثر باشد.
3.دمنوش زنیان : برای تهیه این دمنوش می توان 2 تا 4 گرم زنیان را در آب جوش ریخته و بگذارید دم بکشد و سه مرتبه در روز و به میزان نصف استکان میل کنید.
4.عصاره خشک زنیان : برای لاغری و کاهش وزن می توان روزانه 125 گرم از عصاره خشک دانه های زنیان را مصرف کرد.
5.عصاره مایع یا تنتور: به منظور کاهش وزن می توان روزانه به اندازه 6 میلی گرم از عصاره مایع یا تنتور زنیان مصرف کرد.
برای کاهش وزن و لاغری با زنیان باید این گیاه به همراه سایر گیاهان و تواًم با ورزش و تغذیه مناسب مصرف شود. ترکیب پودر شده 50 گرم زنیان، 25 گرم تخم گشنیز، 25 گرم هلیله سیاه، 50گرم سیاه دانه، 50گرم زیره سیاه، 25 گرم طباشیر و 25 گرم لاک مغسول به همراه آب گرم و نصف قاشق چایخوری عسل می تواند برای لاغری یک دمنوش بسیار مفید باشد.
آیا استفاده از دانه زنیان عوارض جانبی دارد؟
آیا استفاده از دانه زنیان عوارض جانبی دارد؟
اگر دانه های زنیان به صورت متوسط و بدون زیاده روی مصرف شود هیچ عوارض جانبی به دنبال ندارد؛ ولی چنانچه روزانه بیش از یک قاشق چایخوری مصرف شود می تواند باعث ایجاد حالت تهوع و گیجی، سوزش معده و مشکلات کبدی گردد. زنیان در زنان باردار باید زیر نظر پزشک مصرف شود؛ زیرا ممکن است نقص های مادرزادی و سقط جنین را به دنبال داشته باشد.
خواص و فواید عرق زنیان چیست و چگونه باید آن را مصرف کرد؟
خواص و فواید عرق زنیان چیست و چگونه باید آن را مصرف کرد؟
در قسمت های قبل مقاله به خواص دارویی زنیان اشاره کردیم؛ در این جا به طور خلاصه خواص و فواید مصرف عرق زنیان و نحوه مصرف آن را بیان می کنیم.
Ø مقوی قوای جنسی
Ø هضم غذا
Ø درمان کشیدگی و التهاب تاندونها
Ø رفع گرفتگی گوش
Ø رفع خشکی شانه ها و التهاب آرنج
Ø ضد تهوع
Ø درمان استئوآرتریت
Ø مفید برای ترک اعتیاد مواد مخدر
Ø سکسکه
Ø سوء هاضمه
Ø خلط آور و تقویت معده
Ø ضد نفخ
Ø ضد انگل و قارچ
Ø باد شکن
Ø ضد ترشی معده
Ø مفید برای بیماریهای عصبی
Ø ضد تشنج
نحوه مصرف عرق زنیان
نحوه مصرف عرق زنیان
در کودکان و بزرگسالان می توانند در روز سه بار و هر مرتبه به میزان دو قاشق مربا خوری عرق زنیان را با آب ترکیب کرده و بعد از هر وعده غذایی میل کنند. عرق زنیان را برای استعمال خارجی می توان دو قطره از عرق زنیان را در سوراخ های بینی ریخته و استنشاق کرد؛ همچنین یک قاشق از عرق زنیان را در گلو قرقره کنید و سپس آن را بخورید.
جمع بندی بحث ادویه زنیان و طرز تهیه آن در منزل
در این مقاله در مورد نحوه مصرف و خواص دارویی زنیان و عرق زنیان مطالب مفیدی بیان شد؛ در مورد ادویه زنیان گفتیم که برای تهیه ادویه زنیان می توان دانه های زنیان را به صورت پودر شده یا خام به غذا اضافه کرد. همچنین می توان آن را با گیاهان دارویی معطر دیگر آسیاب کرده و به عنوان ادویه استفاده کنید. در عین حال زنیان را به شکل های مختلف می توان مصرف کرد.
